1 – Systemisch kijken, dan zie je het grotere plaatje
Wie kent niet het spreekwoord: door de bomen het bos niet meer zien? Door te veel op details (de bomen) te letten, verlies je het geheel (het bos) uit het oog. Als je zaken systemisch bekijkt, kijk je juist eerst naar het grotere plaatje zodat je het geheel kunt overzien. Je beschouwt de verschillende onderdelen als samenwerkend geheel. Dan ontdek je de onderlinge relaties, onderliggende patronen, oorzaken en gevolgen. Bij de systemen in de natuur draait alles om de samenhang der dingen. Denk aan de bodemsoort, het klimaat, de bestaande flora en fauna, de seizoenen, de hoeveelheid water in het gebied, etcetera.
In regeneratieve organisaties is voor een goed regeneratief design een systemische en holistische kijk op het geheel nodig. Bij een systemische aanpak kijk je steeds naar de beste oplossing voor het totale systeem en niet alleen voor één onderdeel van het systeem. Om dit goed te kunnen doen is systeemkennis wel noodzakelijk. Heel simpel gezegd: weten wat de relatie of samenhang tussen de verschillende onderdelen van een systeem is. Hoe ze elkaar beïnvloeden en welke invloed een bepaalde actie van buiten of in één der onderdelen van het systeem heeft op het werkende geheel.
2 – Werk samen met de natuur en niet tegen de natuur
Door samen te werken met de natuur boren we een enorm potentieel aan van nieuwe mogelijkheden en natuurlijke oplossingen. Duurzame ontwikkeling vergt van ons mensheid een andere mentaliteit en een andere innerlijke houding. Vol verwondering kijken naar de natuur, zien wat daar al is en begrijpen hoe dat werkt, daar kunnen we ons voordeel mee doen. Volledig open staan voor en ruimte geven aan de wijsheid die in de natuur besloten ligt. Pas dán kan het leren van en samenwerken met de natuur beginnen.
Als we tegen de natuur in werken, werken we onszelf tegen. Want wij zijn onderdeel van de natuur. Onderdeel van dat optimaal werkende circulaire ecosysteem vol inspirerende oplossingen. Ontstaan door 3,8 miljard jaar experimenteren en overlevingsdrang. Veel soorten en ecosystemen hebben oplossingen in zich waar de mensen en organisaties in hun korte bestaan nog niet aan kunnen tippen. Niet voor niets komt er meer interesse in deze geniaal ontworpen oplossingen. Vanuit regeneratieve organisaties bijvoorbeeld, ten behoeve van innovatieve productontwikkeling, maar ook voor het op een meer natuurlijke manier leiden van mensen en organisaties.
3 – Alle onderdelen in het systeem kunnen zich duurzaam ontwikkelen
De veerkracht van natuurlijke ecosystemen is ongekend hoog. Gezonde sterke ecosystemen hebben allerhande functies in het systeem ingebouwd die nuttig zijn voor alle onderdelen in het ecosysteem. Alle onderdelen van een ecosysteem zijn zodanig op elkaar afgestemd dat ze elkaar versterken waardoor ieder onderdeel optimaal kan functioneren. En daar heeft het hele systeem profijt van. Denk bijvoorbeeld aan een natuurlijke bescherming tegen hoog water, zoals duinen. Of juist tegen droogte doordat wortelsystemen in de grond, van planten en bomen, regenwater kunnen vasthouden.
Regeneratieve organisaties willen zowel economisch als sociaal een duurzaam bedrijf zijn. Dit lukt het beste wanneer alle onderdelen in het systeem de kans hebben zich duurzaam te ontwikkelen. Geen eenzijdige dominantie of verstikkende hiërarchische structuren, maar steeds nauwere samenwerking, meer autonomie en maximale uitnutting van eenieders talent. Organisaties zullen zich steeds meer omvormen tot ecosystemen met uitgekiende microklimaten. Zaken als diversiteit, talentontwikkeling, faciliterend leiderschap en beheersing van verander skills worden steeds belangrijker in organisaties. Zij vormen de motor van verdergaande versnelling, meer betrokkenheid, meer innovatie en meer resultaat.
4 – Zorg voor een vruchtbare bodem
Om voor een vruchtbare bodem te kunnen zorgen moet je eerst weten wat een vruchtbare bodem is. Betere bodemomstandigheden geven meer kans op groei, bloei en oogst. Door steeds te werken aan het verhogen van de vruchtbaarheid kun je zelfs de armste grond weer regenereren. Dit vergt kennis en skills. Toch is het niet de tuinman die de tuin maakt. Het zijn de micro-organismes in de grond die ervoor zorgen dat de bodem vruchtbaar is en er een overvloedige en kwalitatieve oogst groeit. De tuinman kan wel, met zijn kennis en skills, helpen om dit alles te faciliteren.
In regeneratieve organisaties is een grote rol weg gelegd voor enabelers. Dit zijn de tuinmannen in de organisatie en die weten hoe ze de organisatiebodem kunnen verrijken. Zodat talent maximaal wordt ingezet, betrokkenheid omhoog gaat en resultaten verbeteren. Zij zijn in staat om verandering in gang te zetten en te houden.
5 – Eer diversiteit
Als de natuur iets laat zien is het dat grootschalige, geïndustrialiseerde monoculturen kwetsbaar zijn en op de langere termijn altijd rampzalige gevolgen hebben. Diversiteit is als een verzekering tegen onbekende risicovolle variabelen in de omgeving, biedt veerkracht aan een organisatie en vermindert de kwetsbaarheid voor verschillende bedreigingen.
Diversiteit vergt ruimte en begrip in een organisatie over wat er nodig om het tot volle wasdom te laten komen. De resultaten zullen dit ruimschoots vergoeden. Daar waar verschillen met elkaar in aanraking komen zie je dat oplossingen sneller komen en innovatie in een hogere versnelling komt. De kracht van diversiteit voor regeneratieve organisaties is dat verschillende culturen, karakters en zienswijzen de organisatie weerbaarder maakt, creatiever, flexibeler en meer synergie brengt.
6 – Weet wat ons mensen drijft
De laatste decennia hebben ontwikkelingen in hersenonderzoek, genetica, evolutieonderzoek en gedragswetenschappen ons begrip van de menselijke geest drastisch veranderd. Drie zaken staan volgens de wetenschap onomstotelijk vast: Alle gedrag (inclusief denken, voelen en bewustzijn) is het product van het brein. Het brein is het product van biologische evolutie en inzicht in onze evolutie geeft inzicht in ons gedrag.
Evolutionaire psychologie en organisaties lijken daarom voor elkaar bestemd. Begrijp je waar we vandaan komen vanuit de evolutie en begrijp je hoe wij via ons instinctief brein reageren zoals we reageren, dan zijn we al een enorme stap vooruit. Het helpt ons te komen tot betere samenwerking, hogere betrokkenheid, nieuwe vormen van leiderschap en ook tot de benodigde gewenste verandering in onze hedendaagse organisatorische context.
7 – Creëer microklimaten
Door het creëren van microklimaten kun je in organisaties zaken helpen versnellen. Het gaat erom de condities in het microklimaat gunstiger te maken dan daarvoor. Hierdoor kan bijvoorbeeld samenwerking, innovatie, productontwikkeling versnellen. Het is een klimaat zonder formele leidinggevende personen of organen waar door kruisbestuiving en facilitering de juiste condities worden geschapen voor groei, creatie en innovatie. Denk aan een windstil zuidelijk hoekje in een tuin of een kas. In die omstandigheden wordt een klimaat gecreëerd waar versterking en stimulering tot stand komt.
Het creëren van microklimaten waarin professionals op zoek naar meer autonomie en grootse dingen kunnen doen met elkaar vergt een goede facilitering. Veilige feedback systemen waarin het leren en continue verbeteren centraal staan zijn cruciaal. Juist doseren, begeleiden en vinger aan de pols houden (zeker in de begin fase). Omdat we nog niet altijd weten wat wel en niet zal werken bij nieuwe initiatieven is een flexibel systeem nodig. Effectieve systemen hebben een gezonde hiërarchie, waarin elk onderdeel het grotere geheel dient. Niemand heeft echt de leiding en het gedijt door een goede mate van zelforganisatie en een weerbaar karakter (als een spinnenweb dat in harde wind meebeweegt, maar niet stuk gaat).
8 – Duurzame lange termijn planning en bestendige korte termijn resultaten
Het is belangrijk om de stip op de horizon te bepalen vanuit wie je wilt zijn als regeneratieve organisatie. Daarbij is het cruciaal om onderweg aansprekende tussenresultaten te boeken en deze te vieren. Zo voorkom je vroegtijdig het enthousiasme te verliezen. Blijf daarbij adaptief indien onderweg veranderingen zich aandienen.
Niets motiveert meer dan succes. Stel daarom haalbare korte termijn doelen, zodat de werknemers een duidelijk beeld hebben van wat er gedaan moet worden en wanneer de doelen moeten zijn bereikt. Als een korte termijn doel behaald wordt ontstaat het gevoel dat het einddoel op de lange termijn haalbaar is. Het zal medewerkers motiveren om hun steentje daaraan bij te dragen en inspireren tot de volgende stap.
Snelle overwinningen zijn slechts het begin van verandering op de lange termijn. Een regeneratieve organisatie moet daarom blijven zoeken naar verbeteringen. Pas nadat meerdere successen zijn behaald, kan worden vastgesteld dat de verandering vruchten afwerpt.
9 – Voorkom verspilling
Circulaire systemen kennen geen afval, de natuur dus ook niet. Daar is alles voedsel voor iets anders. De kringlopen zijn gesloten en dieren helpen net zo hard mee als de planten en bomen. Output van het ene systeem is input voor een ander systeem in de circulaire keten.
Hergebruik wordt voor de mens steeds belangrijker en vervuiling door afval moet worden gereduceerd, liefst tot helemaal nul. In de ultieme situatie heb je regenererende systemen die onder de streep méér opleveren dan dat ze kosten. Het hele systeem gedijt daarbij!
Regeneratieve organisaties en ketens leveren onder de streep ook meer op dan dat ze kosten, net als de natuur. Waste zit hem niet alleen in materiaal dat verspild wordt. Denk ook aan zaken als talent dat niet goed wordt ingezet waardoor het niet tot zijn recht komt. Of een samenwerking die niet goed is vormgegeven door disbalans in macht, een onduidelijke koers of door politiek spel in organisaties. Dit kan leiden tot grote verspilling en dat dient nooit het grotere systeem.
10 – Veranderingen gebeuren vaak op de overgang van twee gebieden
Daar waar verschillende gebieden bij elkaar komen, komen grote veranderingen tot stand. Denk daarbij aan de overgang van zee naar land of van bos naar weidelandschap. Dit zijn vaak de meest waardevolle, meest diverse en meest productieve gebieden in een systeem. Hier zorgt juist de diversiteit voor de grootste innovatie en verandering.
Ook in organisaties is het samenkomen met andere entiteiten die de samenwerking zoeken, basis voor meer innovatie en positieve verandering. Denk aan samenwerking met de wetenschap, het onderwijs of met bedrijven uit een andere bedrijfstak.